Waarom we soms ongevraagd voor anderen zorgen

‘Het voelt alsof ik op een fiets rijdt met een afwijking in het stuur.’ 

Het is vrijdagmiddag en we zitten tegenover elkaar in mijn praktijk. Met zijn handen beeldt hij uit hoe het stuur zijn lichaam naar links trekt. ‘Om te voorkomen dat de kritische stem in mijn hoofd alleen maar zegt wat ik verkeerd doe, heb ik stevig bij te sturen met rechts. Op goede dagen lukt het me al aardig om mijn aandacht te richten op dingen die wel goed gaan.’

Zijn metafoor geeft prachtig weer dat je zelf iets te doen hebt als dingen niet gaan zoals je wilt. Vertoont je fiets mankementen, dan breng je ‘m naar de fietsenmaker. Is je auto niet goed uitgelijnd, dan ga je naar de garage. Maar als mens ploeteren we vaak maar door, tot we vastlopen en het echt niet meer gaat. 

‘Hoe hangt dit samen met je coming-out naar je familie?’, vraag ik hem.

‘Links vertelt me dat het stom is dat ik 30 jaar heb gewacht om het ze te vertellen. Vanaf mijn 12e weet ik al dat ik op jongens val. Waarom stel ik het zolang uit?’

‘En rechts?’, moedig ik hem aan.

‘Rechts vertelt me dat iedereen dingen voor zichzelf houdt en dat dat oké is. Maar dat is rationeel. Gevoelsmatig vind ik het belangrijk om dit met ze te delen. Om de gelijkwaardigheid in de relatie te herstellen. Ze weten dat ik worstel en waarschijnlijk vermoeden ze al jaren dat het komt door mijn geaardheid. Dit delen maakt dat we allemaal weer verder kunnen.’

‘Volgens mij speelt er nog iets anders op gevoelsniveau. In onze vorige sessie vertelde je dat je zo bang bent dat je je ouders tot last bent. De liefde voor je familie is zo groot, dat je al 35 jaar een belangrijk deel van jezelf wegcijfert. Niet omdat je bang bent voor hun reactie, want daarvan weet je inmiddels dat het waarschijnlijk wel mee valt. Maar omdat je het beste met ze voor hebt en ze niet wilt kwetsen. Dat zegt veel over hoeveel je van ze houdt. Klopt dat?’

Hij knikt. 

‘Dus aan de ene kant heb je de kritische stem die zegt dat je niet zolang had moeten wachten. Aan de andere kant is er je liefde voor hen. En nu ben je op een punt gekomen waarop jij zelf je geaardheid een plek hebt kunnen geven en hen hier deel van wilt maken.’

Elkaar ontzorgen is een thema waar zijn hele gezin bekend mee is. Want als je voor de ander zorgt, hoeft het even niet over jou te gaan. Een mooie afleidingsmanoeuvre, waarmee je ook verantwoordelijkheid overneemt zonder dat de ander daarom vraagt. En het is maar de vraag of je hier jezelf en de ander echt mee helpt of onbewust een probleem in stand houdt.

Ik stapel vier meditatiekussens op elkaar. Ze staan voor de opgave om zijn ouders en beide zussen te vertellen over zijn homoseksualiteit. Vervolgens schuif ik deze berg steeds een stukje voor hem uit. Precies zoals hij al jaren doet. 

‘Ik heb 35 jaar nodig gehad om dit een plek te geven. Zij zullen misschien ook tijd nodig hebben om het te verwerken.’

‘Wat ben je nu aan het doen?’, vraag ik hem.

‘Voor hen aan het zorgen.’

Achter de stapel kussens leg ik nog vier kussens neer. Eén voor elk familielid. Ik vraag hem om ze alle acht tegelijkertijd op te tillen. Verbaast kijkt hij me aan. Dan buigt hij voorover om met moeite alle kussens op te pakken. Verscholen achter een immense, wankele toren van kussens balanceert hij van de ene op de andere voet.

‘Dus dit is wat je doet. Je trekt alle verantwoordelijkheid naar je toe, waardoor je zelf niet vooruit komt.' Ik laat het even op hem inwerken. 'Wat heb je te doen?’

Eén voor één pakt hij een kussen van de stapel. Eén voor één geeft hij ze terug aan het betreffende familielid. En hoe meer kussens eraf gaan, hoe steviger hij zelf weer staat. 

‘Er is in jullie gezin zoveel liefde voor elkaar. Het enige wat jij hoeft te doen is er voor ze te zijn als ze je nodig hebben.’

De ander willen ontzien is een thema dat ik vaak tegenkom in coachingsgesprekken. In werk of vriendschappen, met familieleden of je partner. Meestal vanuit de beste intenties. Je wilt de ander niet kwetsen of tot last zijn. Dus vertel je niet het hele, eerlijke verhaal. Je houdt de ander op afstand of stapt in een rol waarbij je je anders voordoet. 

Door de ander te ontzien, verschuift er iets in de gelijkwaardigheid. Jezelf groter maken voelt misschien goed. Het maakt dat je van betekenis bent. En tegelijkertijd hou je de ander klein. Jij beslist wat de ander wel of niet kan dragen. Daarmee vergeet je dat de ander zelf een verantwoordelijkheid heeft.  

Wanneer je draagt wat niet van jou is, dan kost dat veel energie. Energie die je niet aan jezelf kunt besteden, waardoor het stopt met stromen. Dat kan weken, maanden of jaren goed gaan. Tot er een moment komt dat het niet meer gaat. Dat je vastloopt of gefrustreerd of uitgeput raakt.

Op dat moment heb je weer op je eigen plek te gaan staan. Terug te leggen bij de ander wat niet van jou is. En verantwoordelijkheid te pakken over je eigen aandeel. Pas dan kan het weer vrij stromen.